Bắc Ninh nổi tiếng là một vùng quê văn hiến, giàu truyền thống cách mạng. Nơi đây cũng được xem địa danh có mật độ di tích lịch sử dày đặc với hơn 1259 di tích. Đáng chú ý trong các di tích này, Bắc Ninh có tới 13 Bảo vật Quốc gia được Chính phủ công nhận, yêu cầu phải bảo tồn, gìn giữ. Nhân dịp đầu xuân năm mới, chúng ta cùng du xuân về thăm chùa Bút Tháp, huyện Thuận Thành – Nơi hiện đang lưu giữ bức tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay – một trong những Bảo vật quý của Quốc gia.
Di tích lịch sử chùa Bút Tháp, huyện Thuận Thành.
Tháng 10/2012, Chính phủ đã quyết định công nhận 2 cổ vật ở tỉnh Bắc Ninh là "Bảo vật quốc gia", trong đó Bức tượng Phật bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay ở chùa Bút Tháp, huyện Thuận Thành.
Tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay - chùa Bút Tháp
Tượng được tạc bằng đá cao 3,7m, cánh tay xa nhất dài 200cm, gồm 2 phần: tượng và bệ. Tượng ngồi trong tư thế thiền định, có 11 mặt chính nhìn ra phía trước, và 2 mặt phụ ở hai bên, đầu đội mũ "thiên quan".
.
Đầu tượng tạo thành nhiều lớp, trên cùng là tượng A DI Đà ngồi trên toà sen trong tư thế thiền định. Tượng có 42 cánh tay lớn, các cánh tay để trần, các bàn tay trong tư thế ấn quyết và thiền định, các vòng cánh tay phụ tạo thành một vòng tròn lớn đặt rời phía sau tượng (gồm 789 cánh tay) trong mỗi bàn tay có 01 con mắt. Phật ngồi trên toà sen hồng được trang trí hoa văn: sóng nước, rồng mây…
Bệ tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay
- Bệ tượng: hình rồng đội đài sen. Đài gồm ba lớp cánh sen cánh to xen lẫn cánh nhỏ. Phần bệ tượng được tạo theo kiểu sumeru bố trí thành nhiều cấp với hình chữ Nhật chém góc. Chính giữa có một hàng chữ Hán ghi niên đại tạc tượng: "Tuế thứ Bính Thân, thu nguyệt cốc nhật danh tạo". Mặt bên phải chạm hình hai ô trám lòng vào nhau, hình đồng tiền kép, chính giữ có ghi dòng chữ "Nam Đồng Giao Thọ Nam Trương tiên sinh phụng khắc". Hai dòng chữ cho biết ngày tạc tượng và người tạc tượng (Trương tiên sinh hoàn thành vào một ngày tốt mùa thu năm Bính Thân - 1656).
Tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt, nghìn tay được coi là một tác phẩm độc nhất vô nhị trong nghệ thuật Phật giáo nói riêng và nghệ thuật tạo hình nói chung của Việt Nam thế kỷ XVII. Tượng được chạm khắc khéo với dáng hành đạo, thư thái, thể hiện nhiều tầng đầu chống nhau, nhiều lớp cánh tay tạo thành hình vòng tròn nổi. Bức tượng này là tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của thời Lê Trung Hưng còn lại đến ngày nay.
Tuấn Tú – Văn Đức