(BTV) Với những người từng đặt chân đến xứ Kinh Bắc và đi qua các làng Quan họ cổ, chắc hẳn đều không quá xa lạ với cái tên làng Quan họ Châm Khê hay còn gọi là Bùi Xá. Bởi, người Quan họ Châm Khê xưa và nay đều rất tự hào với nét riêng độc đáo của làng. Những liền anh, liền chị ở đây, từ thế hệ đi trước đến thế hệ tiếp bước đi sau đều có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát triển Quan họ quê hương.
Buổi gặp mặt kỷ niệm 25 năm bảo tồn lối hát, lối chơi Quan họ làng Bùi Xá
(nay là khu Châm Khê, phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh).
Nằm bên dòng Ngũ Huyện Khê, làng Bùi Xá - tên nôm của khu Châm Khê, phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh cũng như bao làng Việt cổ xứ Kinh Bắc - Bắc Ninh hàm chứa trong mình nhiều huyền tích văn hoá đặc sắc, trong đó, hát Quan họ là một nét sinh hoạt văn hoá dân gian đặc sắc. Giữa không gian tĩnh lặng và linh thiêng của ngôi chùa Châm Khê, du khách và người dân thường xuyên nghe thấy những âm thanh vang, rền, nền, nảy của làn điệu Dân ca Quan họ mượt mà do những liền anh với chiếc áo the, khăn xếp và liền chị trong áo mớ ba, mớ bảy của Câu lạc bộ (CLB) Quan họ khu Châm Khê thể hiện vào mỗi buổi tối cuối tuần. Trải qua 25 năm, tiếng hát Quan họ ân tình, thiết tha của các cặp anh hai, chị hai CLB Quan họ Châm Khê cất lên giờ đây trở thành một nhịp sống không thể thiếu của mỗi thành viên trong CLB nói riêng và những người con Bắc Ninh nói chung.
Với mong muốn bảo tồn và giữ gìn những giá trị vốn có của làng Quan họ gốc, từng nức danh xứ Kinh Bắc xưa, đồng thời nâng cao phong trào văn hóa, văn nghệ cho những người yêu thích Dân ca Quan họ cũng như tạo cho những người con Bắc Ninh có niềm đam mê với những làn điệu Quan họ có một sân chơi bổ ích và mong muốn sẽ cùng các CLB khác trên địa bàn tỉnh chung tay cùng mọi người bảo vệ, giữ gìn và phát triển nền Dân ca Quan họ của cha ông để lại. Từ những năm 1995, ý tưởng thành lập CLB Quan họ Quan họ Châm Khê được xây dựng bởi các nghệ nhân, các anh hai, chị hai mẫu mực của khu như: Nghệ nhân Nguyễn Thị Khai, nghệ nhân Nguyễn Công Dứa, Nguyễn Công Lụt, chị hai Lê Thị Minh... Ban đầu, khi mới đi vào hoạt động, kinh tế của nhiều gia đình ở Châm Khê vẫn còn gặp khó khăn thì CLB Quan họ Châm khê chỉ gồm vài cặp anh hai, chị hai là những người con được thừa hưởng truyền thống hát Quan họ tại các gia đình nghệ nhân chơi Quan họ từng nức tiếng xưa kia. Đến nay, sau 25 năm gây dựng, CLB Quan họ Châm Khê có hơn 30 thành viên ở tuổi từ 30 cho đến hơn 80 tuổi tham gia. Đều đặn mỗi buổi tối cuối tuần, các thành viên trong CLB Quan họ Châm Khê lại quây quần sinh hoạt trong không gian linh thiêng tại ngôi chùa làng. Tại đây, các thành viên CLB với niềm yêu thích và đam mê dành cho Dân ca Quan họ không chỉ được giao lưu, hát cho nhau nghe những làn điệu Dân ca Quan họ cổ mà còn chỉ bảo cho nhau những cái đẹp, cái duyên dáng của người Quan họ, những nét tinh tế trong sinh hoạt văn hóa Quan họ của người xưa. Đặc biệt, là khi CLB vinh dự có thành viên được đón nhận danh hiệu Nghệ nhân Quan họ thì trách nhiệm bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị của Dân ca Quan họ tại quê hương lại càng được nâng cao.
Buổi sinh hoạt thường kỳ của CLB Quan họ Châm Khê trong không gian
tĩnh lặng, thiêng liêng ngôi chùa làng.
Là CLB thành lập và đi hoạt động được 25 năm, CLB Quan họ Châm Khê không chỉ tích cực tham gia vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ phục vụ các nhiệm vụ chính trị của địa phương mà còn tổ chức được nhiều buổi giao lưu văn hóa Quan họ với các xã, phường khác trên địa bàn thành phố. Ngoài ra, CLB rất tích cực trong việc tham gia các hội diễn, hội thi Quan họ do thành phố và tỉnh tổ chức hàng năm. Nhiều hội viên tuổi cao nhưng vẫn say Quan họ như: Nguyễn Thị Khai, Nguyễn Công Dứa, Lê Thị Minh… đã tham gia nhiều kỳ thi hát Quan họ của tỉnh, giành được nhiều giải thưởng và nhiệt tình truyền dạy cho lớp người đi sau. Nhờ vậy, những liền anh, liền chị ở lứa tuổi dưới đã từng bước trưởng thành. Nhiều người luyện được giọng ca như hút được cả hồn người nghe. Để CLB hoạt động và duy trì cho đến nay là có sự đoàn kết, gắn bó của các thành viên. Dù ở các khu dân cư khác nhau nhưng đều đặn vào các buổi sinh hoạt, các thành viên vẫn có mặt đông đủ, say sưa hát cho nhau nghe những làn điệu Quan họ mượt mà, đằm thắm, làm say lòng người .
Giữ gìn và bảo tồn những giá trị nghệ thuật truyền thống là trách nhiệm không của riêng ai. Nếu như, chỉ có sự nhiệt huyết và đam mê của các thành viên trong CLB Quan họ Châm Khê là chưa đủ mà các thành viên nơi đây đang rất muốn có thật nhiều hơn nữa các CLB Quan họ trên địa bàn tỉnh được xây dựng, góp phần phát triển phong trào văn hóa văn nghệ thành phố Bắc Ninh nói riêng và tỉnh Bắc Ninh nói chung, để tiếng hát Quan họ làng Châm Khê trong thời gian tới không chỉ ngân vang, bay cao trên mảnh đất Bắc Ninh – Kinh Bắc văn hiến mà còn lan xa hơn nữa trên dải đất hình chữ S.
Mai Quế